«حب»؛ يعنى، رغبت و ميل انسان به چيزى. اگر اين ميل باطنى و رغبت دل به چيزى شديد و قوى شود، آن را عشق می نامند1.

جايگاه حب اهل بيت‏(عليه السلام) را بايد از قرآن و روايات اخذ كرد.
در اهميت و جايگاه محبت اهل بيت‏(عليه السلام) همين بس كه قرآن، آن را تنها پاداش رسالت پيامبر(صلی لله ‏عليه‏ و آله) معرفى كرده است:
«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبى‏»2؛ « بگو از شما هيچ پاداشى درخواست نمى‏كنم، جز آنكه نزديكان مرا دوست بداريد».
رسول اكرم‏(صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله) مى‏فرمايد: «لا يؤمن احدكم حتى اكون احبّ اليه من ولده و والده و الناس اجمعين»3؛ «هيچ كس از شما ايمان ندارد؛ مگر اينكه من نزد او، از فرزندانش و پدرش و همه مردم محبوب‏تر باشم».

آن حضرت اصل ايمان را مشروط به «حبّ» خود مى‏داند و در روايتى ديگر براى آن، مرتبه بالاترى معرفى مى‏كند: «لايؤمن عبد حتى اكون احب اليه من نفسه ويكون عترتى احب اليه من عترته و يكون اهلى احب اليه من اهله و يكون ذاتى احب اليه من ذاته»4؛ «هيچ بنده‏اى ايمان ندارد، مگر اينكه من نزد او، از خودش محبوب‏تر باشم و ذريه من پيش او، از ذريه خودش محبوب‏تر باشد و اهل من پيش او، از اهل خودش محبوب‏تر باشند و ذات من نزد او، از ذات خودش محبوب‏تر باشد».

پيامبر(صلى ‏الله ‏عليه ‏و آله) در اين روايت، شرط ايمان را حُب خود و اهل‏بيت خويش - آن هم در مراحل بالاتر - معرفى كرده است؛ زيرا به طور معمول انسان به خود علاقه شديدى دارد و او نزد خود از همه محبوب‏تر است؛ سپس فرزندانش و آن گاه ديگر نزديكان او.

اما وقتى انسان در حُب كسى، به مرتبه بسيار بالا مى‏رسد، او را بر خود و فرزندان، نزديكان و همه كسان ديگر ترجيح مى‏دهد و اين همان مرتبه شديد و قوى حب است كه به آن «عشق» مى‏گويند. بنابراين حب اهل بيت و ائمه اطهار(عليه السلام)، بايد در حد اعلا باشد و هر اندازه از اين حد فروتر باشد، به همان اندازه ايمان شخص، نقص و كاستى دارد.

به عبارت ديگر درجات ايمان با درجات حبّ پيامبر اكرم‏(صلى‏ الله ‏عليه‏ و آله) و اهل بيت‏(عليه السلام) پيوستگى دارد و با آن سنجيده مى‏شود.

******************

دوستى اهل بيت‏(عليهم‏السلام) در عمل‏

امام باقر(عليه السلام) مى‏فرمايد: «يا جابر! بلّغ شيعتى عنّى السلام و اعلمهم انه لا قرابة بيننا و بين اللّه عزوجل و لا يتقرّب اليه الا بالطاعة يا جابر من اطاع اللّه و احبنا فهو ولينا و من عصى اللّه لم ينفعه حبنا»5؛ «اى جابر! از طرف من، به شيعيانم سلام برسان و به آنان اعلام كن كه هيچ قرابت و خويشاوندى بين ما و خداى عزوجل نيست و فقط با اطاعت و بندگى به درگاه الهى تقرّب مى‏يابد. اى جابر! هركس خدا را اطاعت كند و همراه آن به ما محبت ورزد، دوست و محبّ ما است و هركس خدا را معصيت كند، حب ما برايش نافع نيست».
بنابراين اولين شرط حب اهل بيت‏(عليهم‏ السلام)، اطاعت از حق تعالى و پرهيز از گناه است. ممكن است كسى درجه پايين محبت (همان ميل باطنى و رغبت درونى) را داشته باشد؛ ولى عملاً اهل معصيت هم باشد! چنين حبّى، چندان سود بخش نيست. البته معصيت‏هاى اتفاقى - كه بعد از آن توبه باشد - باعث نمى‏شود حب اهل بيت‏(عليه السلام) سودى نبخشد.

حضرت على‏(عليه السلام) فرمود: «انا مع رسول ‏الله و معى عترتى على الحوض، فمن ارادنا فليأخذ بقولنا وليعمل بعملنا...»6 ؛ «من با رسول خدا(صلى ‏الله‏ عليه‏ و آله) در حالى كه عترت من هم با من هستند، بر حوض اشراف داريم. پس هر كس ما را مى‏خواهد، هم بايد گفتار ما را بگيرد و هم عمل ما را، عمل كند …». بنابراين محبت بايد در عمل جلوه‏گر شود.

*************

راه‏هاى كسب دوستى اهل‏بيت‏(عليهم‏السلام)‏

1. معرفت اهل بيت‏(عليه السلام): در پرتو معرفت امام، به كمالات و ويژگى‏هاى او بيشتر واقف مى‏گرديم و اين آشنايى به طور طبيعى شيفتگى و محبّت را در پى دارد.

ادامه »